ta âb rut nebe ki rušana nibe
تا آب روت نیبه کی روشنه نیبه
تا آب گل آلود نشود که روشن(تمیز و صاف) نمی شود
اشاره به این که اتفاقی(شاید بد) باید بیفتد تا آینده ای روشن شود. مثلا “تا پریشان نشود کار به سامن نرسد” یا “از پس هر گریه اخر خنده ای است”
tâ aman arus bobostim, šabam baze kutâ bobost
تا امان عروس بوبوستیم، شبم بزه کوتاه بوبوست
تا ما عروس شدیم، شب هم کوتاه شد
اشاره از بخت بد، مانند “اگر لب دریا رویم هم آب دریا خشک می شود”
tâ ti zahar be man berese, mi zahar be xuda rese
تا تی زهار به من برسه، می زهار به خودا فارسه
تا دادت به من برسد، داد من به خدا خواهد رسید
خود من انقدر گرفتارم که دیگر به گرفتاری تو نخواهم رسید
tâ zay gerye nukune, mâr šir nide
تا زای گریه نوکونه، مار شیر نیده
تا بچه گریه نکند، مادر شیر نمی دهد
اشاره به این که تا اتفاقی نیفتد، اتفاق اصلی هم نخواهد افتاد، یا اتفاق اصلی در پی رخدادی دیگر است
târikie dine, çâraki tâvade
تاریکیه دینه، چارکیه تاوده
تاریکی را می بیند، سنگ چارکی را پرتاب می کند
تیر به تاریکی انداختن، کار بیهوده کردن
tâ garzak xume çu funuxayi, garzak tara nazane
تا گرزک خومه چو فونوخایی، گرزک تره نزنه
تا در لانه زنبور چوب فرونکردی، زنبور تورا نیش نمی زند
اشاره به این که تا کاری با کسی/چیزی/حیوانی نداشته باشه، او هم کاری به کار تو ندارد
tara taxte sar bana
تره تخته سر بنه
تو را روی تخت گذاشت
تو را روی تخت موردشور خانه بگذارم(نوعی نفرین)
tara duzd fandam buburi dusâg xâne
ترا دوز فاندم بوبوری دوساق خانه
به تو دزد نمی دهم ببری زندان
به تو اعتمادی ندارم
tra mâre arâq bekašte, bigifti kale rufe gilâne?
ترا ماره عراق بکاشته بیگیفتی کله روفه گیلانه؟
مار عراق تورا نیش زده است، کله روفه گیلان(بی آزارترین مار گیلان) را گرفته ای
اشاره به این که وقتی زور فردی نرسد و به جای او فامیل یا نزدیکان فرد دیگر را آزار دهد، یا از روی عقده انتقام را از فرد دیگری بگیرد که زورش به او برسد.
tra marg baze, gi marge xâb aye?
ترا مرگ بزه گی مرگ خواب ایه؟
اجل به سراغت آمده می گویی خوابم می آید؟
مرگت زده که اینهمه خوابیده ای، باز می گویی خوابت می آید؟
tra vâsuxase âdam rusvâye
ترا واسوخسه آدم، روسوایه
کسی که ولو از کنارت رد شد ( و به تو برخورد البته تصادفی) رسوای روزگار است
tarsam ham az arâqe xormâ dakafi ham az gilâne turše kunus
ترسم هم از خورمای عراق دکفی هم از گیلان تورشه کونوس
می ترسم هم از خرمای عراق بیفتی(نصیبت نشود) هم از ازگیل ترش گیلان
می ترسم از بس که دو دلی می کنی هم از این بیفتی هم از آن
tan siâ sefidi âbe mian malume be
تن سیا سیفیدی آب میان معلومه به
تن در سیا ه وسفیدی آب معلوم می شود
اشاره به همان ضرب المثل جوجه را آخر پائیز می شمارند
tu ti kaje beris
تو تی کجه بریس
تو ابریشم خود را بریس
تو کار خودت را بکن
tu ti lâbe bukun
تو تی لابه بوکون
تو عوعویت را بکن
تو کار خودت را بکن
tu dirini man uçinam?
تو دیرینی من اوچینم؟
تر برینی من جمع کنم؟
توقعت را از من کم کن
turb našti buxure zahare qeyme zeyi
تورب ناشتی بوخوره زاهار قیمه زیی
ترب نداشت بخورد فریاد قیمه می زد
پز عالی جیب خالی
turb našti buxure gureše qeyme zei
تورب ناشتی بوخوره گورشه قیمه زیی
ترب نداشت بخورد آروق قیمه می زد
پز عالی جیب خالی
turše zir diçine, širine ru
ترشه زیر دیچینه، شیرینه رو
ترش را در پایین(بار) ی گذارد و شیرین را رو(ی بار)
turše kunusam be dâr namâne
تورشه کونوسم به دار نمانه
حتا ازگیل ترش گیلان هم روی درخت نمی ماند(برای همیشه یا مدت زمان طولانی)
هر کس خدایی دارد
tu kuneše nari
تو کونشه نه ری
تو کونش رای نداری
آنقدر دل و جرات (برای انجام این کار) نداری
tund biši gidi biji, sust biši gidi giji
توند بیشی گیدی بیجی، سوست بیشی گیدی گیجی
تند بروی می گویند نفه حرامی، سست بروی می گویند گیجی
هر کار کنی مردم باز حرف خواهند زد
tunam amere adâm bobosti?
تونم امه ره آدم بوبوستی؟
تو هم برای ما آدم شده ای؟
برو برو هنوز همان خری هستی که بودی
tunam dâxele saki?
تونم داخل سکی؟
تو هم داخل سگ هستی؟
فضولی نکن که این کار ها به تو ارتباطی ندارد
ti âba bidin bad ver bezan
تی آبه بیدین بد ور بزن
آبت را ببین بعد ور بزن
بی گدار به آب نزن
ti besaxte maçed belaxare ti sar fukurdast
تی بساخته مچد بلاخره تی سر فوکوردست
مسجدی که ساخته بودی بالاخره سرت فرو ریخت
هی گفتم نکن نکن، گوش نکردی، حالا نتیجه اش را ببین
tipalane tâvadeyi šunde kale?
تی پالانه تاوادایی شونده کله؟
پالانت را انداختی شونده کله؟
زده ای به سیم آخر
ti palâ sare qâtoq
تی پلا سره قاتوق
روی پلوی تو و خورش؟
گدا این همه ادا؟
ti jero jura game yâ…
تی جیرو جوره گمه یا
فحش پایین و بالا می دهم ها….
کاری نکن که دهنم باز شود و. ….
ti çerâq vâ tere su bede
تی چراغ وا تره سو بده
چرات باید برای بر خودت بتابد
عملت باید به درد خودت بخورد
ti çume xâbe pakun
تی چومه خابه پاکون
خواب را از چشمانت پاک کن
کجای کاری؟ خواب را از چشمانت بگیر تا بفهمی
ti xorus morqâne kune
تی خوروس مورغانه کونه
خروست تخم می گذارد
مرغت یک پا دارد
ti dahšieye mâst bihin ti kale sare vasin
تی دهشییه ماست بیهین تی کله سر واسین
شندر غازت را ماست بخر بمال به سر کچلت
با این صنار و سه اهی این همه نقشه و برنامه
ti dusti xerse dustie mane
تی دوستی خرسه دوستیه مانه
دوستی تو همچون دوستی خرس است
دوست نادان بدتر از صد دشمن است(دشمن دانا که غم جان بود-بهتر از آن دوست که نادان بود)
ti dil namâz xân bebe qeble râste
تی دیل نماز خان ببه، قبله راسته
دلت نماز خان باشد، قبله راست است
باید خلوص نیت داشت
ti dile anâre šâvâr, beze
تی دیله اناره شاوار بزه
انار شاوار دلت را زده
خوشی زده زیر دلت
ti zur kie rese, amadeke mâre
تی زور کیه رسه، امدیکی ماره
زورت به که می رسد، به ماد احمد
زورت فقط به فقیر و بیچاره ها می رسد
ti siâ çume doxtare ru kuluš fukun
تی سیا چومه دختره رو کولوش فوکون
روی دختر سیاه چشمت(که دوستش داری یا دختر توست) کولوش(کاه) بریز
مخفی اش کن تا کسی نبیند
ti šaxe ser vaseidi tere be be meydân tavadaeid
تی شاخه سر واسئیدی، ترا به میدان تاوادئید
به شاخت سیر مالیده اند ترا به میدا روانه کرده اند(رسم است شب قبل از مراسم ورزا جنگ یا همان جنگ گاو ها که به قولی یکی از فستیوال های گیلان است، به شاخ گاو ها سیر می مالیدند)
خرت کرده اند و به میدان فرستاده اندت
ti šekam siri ame re ru sifiie
تی شکم سیری امه ره رو سفیدیه
شکم سیری تو برای ما رو سفیدی است
ti arusi re sumâpâlâne mara ab âvaram
تی عروسی ره سوما پالانه مره آب آورم
در عروست با آبکش آب میاورم
یک نوع شوخی بزرگتر ها و فامیل هایی همچون خاله و دایی و … و … یا جوان تر ها که می خواهند بگویند صبر کن ببین در عروسی ات چه کارها نخواه کرد
ti aske be divâr bidine fâklâše
تی عسکه به دیوار بیدینه فاکلاشه
از بسکه با تو دشمن است، حتی اگر عکست را روی دیوار ببیند آن را پاک می کند(از بین می برد)
ti fand mi çumuš bande ti ustâ mi šâgerd
تی فنر می چوموش بنده، تی اوستا می شاگرد
فوت و فند تو بند چوموش(نوعی کفش) من است و استادت شاگردم است
پیش من پز نیا من دستت را خوانده ام
ti keyxodâ mardi tere xobe
تی کئخدا مردی تره خوبه
کدخدا مردیت برای خودت خوب است
داوری ات به درد عمه ات می خورد
ti kune goya buxor
تی کونه گویه بوخور
گوی خودت را بوخور
دخالت بیجا نکن
ti kune o mâna subul dakafte?
تی کونو مانه سوبول دکفته؟
کیک در خشتکت افتاده؟
بیکاری برای خودت انگاره می گیری
ti kune gâbe šaxe mara be janga deyi
ی کونه گابه شاخه مره به جنگه دئی
کونت را به جنگ گاو شاخ آورده ای
با بد کسی طرف شده ای
ti gâb bamu ame rameše sar dire
تی گاب بامو امه رمشه سر دیره
گاوت آمدت سر پرچین ما رید
ti gab mi kune guz
تی گب می کونه گوز
حرف تو همچون گوز من است
حرف یاوه زیاد میزنی
ti gure ti daste mara bekandi
تی گوره تی دسته مره بکندی
گورت را با دست خودت کندی
خودت کردی که لعنت بر خودت باد
ti guli pustam bigiri de na man na tu
تی گولی پوستم بیگیری د، نه من نه تو
اگر (به منظور منت کردن) پوست گلویت را هم بگیری دیگر نه من نه تو
ti mala qâyem bedar mardume duzd nigir
تی ماله قایم بدار مردومه دوزد نیگیر
مالت را پنهان بدار و به مردم نگو دزد
ti hay hay bušo ti vay vay bemanest
تی های های بوشو تای وای وای بمانست
هارت و پورتت رفته و زرت و زورتت مانده
تاب و توانت را از کف داده ای
تا آب روت نیبه کی روشنه نیبه
تا آب گل آلود نشود که روشن(تمیز و صاف) نمی شود
اشاره به این که اتفاقی(شاید بد) باید بیفتد تا آینده ای روشن شود. مثلا “تا پریشان نشود کار به سامن نرسد” یا “از پس هر گریه اخر خنده ای است”
tâ aman arus bobostim, šabam baze kutâ bobost
تا امان عروس بوبوستیم، شبم بزه کوتاه بوبوست
تا ما عروس شدیم، شب هم کوتاه شد
اشاره از بخت بد، مانند “اگر لب دریا رویم هم آب دریا خشک می شود”
tâ ti zahar be man berese, mi zahar be xuda rese
تا تی زهار به من برسه، می زهار به خودا فارسه
تا دادت به من برسد، داد من به خدا خواهد رسید
خود من انقدر گرفتارم که دیگر به گرفتاری تو نخواهم رسید
tâ zay gerye nukune, mâr šir nide
تا زای گریه نوکونه، مار شیر نیده
تا بچه گریه نکند، مادر شیر نمی دهد
اشاره به این که تا اتفاقی نیفتد، اتفاق اصلی هم نخواهد افتاد، یا اتفاق اصلی در پی رخدادی دیگر است
târikie dine, çâraki tâvade
تاریکیه دینه، چارکیه تاوده
تاریکی را می بیند، سنگ چارکی را پرتاب می کند
تیر به تاریکی انداختن، کار بیهوده کردن
tâ garzak xume çu funuxayi, garzak tara nazane
تا گرزک خومه چو فونوخایی، گرزک تره نزنه
تا در لانه زنبور چوب فرونکردی، زنبور تورا نیش نمی زند
اشاره به این که تا کاری با کسی/چیزی/حیوانی نداشته باشه، او هم کاری به کار تو ندارد
tara taxte sar bana
تره تخته سر بنه
تو را روی تخت گذاشت
تو را روی تخت موردشور خانه بگذارم(نوعی نفرین)
tara duzd fandam buburi dusâg xâne
ترا دوز فاندم بوبوری دوساق خانه
به تو دزد نمی دهم ببری زندان
به تو اعتمادی ندارم
tra mâre arâq bekašte, bigifti kale rufe gilâne?
ترا ماره عراق بکاشته بیگیفتی کله روفه گیلانه؟
مار عراق تورا نیش زده است، کله روفه گیلان(بی آزارترین مار گیلان) را گرفته ای
اشاره به این که وقتی زور فردی نرسد و به جای او فامیل یا نزدیکان فرد دیگر را آزار دهد، یا از روی عقده انتقام را از فرد دیگری بگیرد که زورش به او برسد.
tra marg baze, gi marge xâb aye?
ترا مرگ بزه گی مرگ خواب ایه؟
اجل به سراغت آمده می گویی خوابم می آید؟
مرگت زده که اینهمه خوابیده ای، باز می گویی خوابت می آید؟
tra vâsuxase âdam rusvâye
ترا واسوخسه آدم، روسوایه
کسی که ولو از کنارت رد شد ( و به تو برخورد البته تصادفی) رسوای روزگار است
tarsam ham az arâqe xormâ dakafi ham az gilâne turše kunus
ترسم هم از خورمای عراق دکفی هم از گیلان تورشه کونوس
می ترسم هم از خرمای عراق بیفتی(نصیبت نشود) هم از ازگیل ترش گیلان
می ترسم از بس که دو دلی می کنی هم از این بیفتی هم از آن
tan siâ sefidi âbe mian malume be
تن سیا سیفیدی آب میان معلومه به
تن در سیا ه وسفیدی آب معلوم می شود
اشاره به همان ضرب المثل جوجه را آخر پائیز می شمارند
tu ti kaje beris
تو تی کجه بریس
تو ابریشم خود را بریس
تو کار خودت را بکن
tu ti lâbe bukun
تو تی لابه بوکون
تو عوعویت را بکن
تو کار خودت را بکن
tu dirini man uçinam?
تو دیرینی من اوچینم؟
تر برینی من جمع کنم؟
توقعت را از من کم کن
turb našti buxure zahare qeyme zeyi
تورب ناشتی بوخوره زاهار قیمه زیی
ترب نداشت بخورد فریاد قیمه می زد
پز عالی جیب خالی
turb našti buxure gureše qeyme zei
تورب ناشتی بوخوره گورشه قیمه زیی
ترب نداشت بخورد آروق قیمه می زد
پز عالی جیب خالی
turše zir diçine, širine ru
ترشه زیر دیچینه، شیرینه رو
ترش را در پایین(بار) ی گذارد و شیرین را رو(ی بار)
turše kunusam be dâr namâne
تورشه کونوسم به دار نمانه
حتا ازگیل ترش گیلان هم روی درخت نمی ماند(برای همیشه یا مدت زمان طولانی)
هر کس خدایی دارد
tu kuneše nari
تو کونشه نه ری
تو کونش رای نداری
آنقدر دل و جرات (برای انجام این کار) نداری
tund biši gidi biji, sust biši gidi giji
توند بیشی گیدی بیجی، سوست بیشی گیدی گیجی
تند بروی می گویند نفه حرامی، سست بروی می گویند گیجی
هر کار کنی مردم باز حرف خواهند زد
tunam amere adâm bobosti?
تونم امه ره آدم بوبوستی؟
تو هم برای ما آدم شده ای؟
برو برو هنوز همان خری هستی که بودی
tunam dâxele saki?
تونم داخل سکی؟
تو هم داخل سگ هستی؟
فضولی نکن که این کار ها به تو ارتباطی ندارد
ti âba bidin bad ver bezan
تی آبه بیدین بد ور بزن
آبت را ببین بعد ور بزن
بی گدار به آب نزن
ti besaxte maçed belaxare ti sar fukurdast
تی بساخته مچد بلاخره تی سر فوکوردست
مسجدی که ساخته بودی بالاخره سرت فرو ریخت
هی گفتم نکن نکن، گوش نکردی، حالا نتیجه اش را ببین
tipalane tâvadeyi šunde kale?
تی پالانه تاوادایی شونده کله؟
پالانت را انداختی شونده کله؟
زده ای به سیم آخر
ti palâ sare qâtoq
تی پلا سره قاتوق
روی پلوی تو و خورش؟
گدا این همه ادا؟
ti jero jura game yâ…
تی جیرو جوره گمه یا
فحش پایین و بالا می دهم ها….
کاری نکن که دهنم باز شود و. ….
ti çerâq vâ tere su bede
تی چراغ وا تره سو بده
چرات باید برای بر خودت بتابد
عملت باید به درد خودت بخورد
ti çume xâbe pakun
تی چومه خابه پاکون
خواب را از چشمانت پاک کن
کجای کاری؟ خواب را از چشمانت بگیر تا بفهمی
ti xorus morqâne kune
تی خوروس مورغانه کونه
خروست تخم می گذارد
مرغت یک پا دارد
ti dahšieye mâst bihin ti kale sare vasin
تی دهشییه ماست بیهین تی کله سر واسین
شندر غازت را ماست بخر بمال به سر کچلت
با این صنار و سه اهی این همه نقشه و برنامه
ti dusti xerse dustie mane
تی دوستی خرسه دوستیه مانه
دوستی تو همچون دوستی خرس است
دوست نادان بدتر از صد دشمن است(دشمن دانا که غم جان بود-بهتر از آن دوست که نادان بود)
ti dil namâz xân bebe qeble râste
تی دیل نماز خان ببه، قبله راسته
دلت نماز خان باشد، قبله راست است
باید خلوص نیت داشت
ti dile anâre šâvâr, beze
تی دیله اناره شاوار بزه
انار شاوار دلت را زده
خوشی زده زیر دلت
ti zur kie rese, amadeke mâre
تی زور کیه رسه، امدیکی ماره
زورت به که می رسد، به ماد احمد
زورت فقط به فقیر و بیچاره ها می رسد
ti siâ çume doxtare ru kuluš fukun
تی سیا چومه دختره رو کولوش فوکون
روی دختر سیاه چشمت(که دوستش داری یا دختر توست) کولوش(کاه) بریز
مخفی اش کن تا کسی نبیند
ti šaxe ser vaseidi tere be be meydân tavadaeid
تی شاخه سر واسئیدی، ترا به میدان تاوادئید
به شاخت سیر مالیده اند ترا به میدا روانه کرده اند(رسم است شب قبل از مراسم ورزا جنگ یا همان جنگ گاو ها که به قولی یکی از فستیوال های گیلان است، به شاخ گاو ها سیر می مالیدند)
خرت کرده اند و به میدان فرستاده اندت
ti šekam siri ame re ru sifiie
تی شکم سیری امه ره رو سفیدیه
شکم سیری تو برای ما رو سفیدی است
ti arusi re sumâpâlâne mara ab âvaram
تی عروسی ره سوما پالانه مره آب آورم
در عروست با آبکش آب میاورم
یک نوع شوخی بزرگتر ها و فامیل هایی همچون خاله و دایی و … و … یا جوان تر ها که می خواهند بگویند صبر کن ببین در عروسی ات چه کارها نخواه کرد
ti aske be divâr bidine fâklâše
تی عسکه به دیوار بیدینه فاکلاشه
از بسکه با تو دشمن است، حتی اگر عکست را روی دیوار ببیند آن را پاک می کند(از بین می برد)
ti fand mi çumuš bande ti ustâ mi šâgerd
تی فنر می چوموش بنده، تی اوستا می شاگرد
فوت و فند تو بند چوموش(نوعی کفش) من است و استادت شاگردم است
پیش من پز نیا من دستت را خوانده ام
ti keyxodâ mardi tere xobe
تی کئخدا مردی تره خوبه
کدخدا مردیت برای خودت خوب است
داوری ات به درد عمه ات می خورد
ti kune goya buxor
تی کونه گویه بوخور
گوی خودت را بوخور
دخالت بیجا نکن
ti kune o mâna subul dakafte?
تی کونو مانه سوبول دکفته؟
کیک در خشتکت افتاده؟
بیکاری برای خودت انگاره می گیری
ti kune gâbe šaxe mara be janga deyi
ی کونه گابه شاخه مره به جنگه دئی
کونت را به جنگ گاو شاخ آورده ای
با بد کسی طرف شده ای
ti gâb bamu ame rameše sar dire
تی گاب بامو امه رمشه سر دیره
گاوت آمدت سر پرچین ما رید
ti gab mi kune guz
تی گب می کونه گوز
حرف تو همچون گوز من است
حرف یاوه زیاد میزنی
ti gure ti daste mara bekandi
تی گوره تی دسته مره بکندی
گورت را با دست خودت کندی
خودت کردی که لعنت بر خودت باد
ti guli pustam bigiri de na man na tu
تی گولی پوستم بیگیری د، نه من نه تو
اگر (به منظور منت کردن) پوست گلویت را هم بگیری دیگر نه من نه تو
ti mala qâyem bedar mardume duzd nigir
تی ماله قایم بدار مردومه دوزد نیگیر
مالت را پنهان بدار و به مردم نگو دزد
ti hay hay bušo ti vay vay bemanest
تی های های بوشو تای وای وای بمانست
هارت و پورتت رفته و زرت و زورتت مانده
تاب و توانت را از کف داده ای
