آموزش خوشنویسی

به دست نوشته‌ها زير نظري بياندازيد :




به نظرشما چطورند؟ زيبايند يا نه؛ معمولی، مثل خط هزاران نفر ديگر؟ اصلا چطور می‌شود که خوش‌خط تر نوشت؟ يا حداقل خط تحريری‌مان بهتر شود تا مجبور نشويم خودمان هم همراه نوشته‌هايمان برويم تا آنها را بخوانيم؟! خط زمينه، خطی است که موقعيت حروف و کلمات را در متن تعيين می‌کند و جايگيری آنها در سطر نسبت به‌آن تنظيم می‌شود و بر دو نوع کلی است :
۱- خط زمينه‌ی افقی : که در راستای افق ( خوابيده ) رسم می‌شود و با تعريف محور همنشينی کلمات در سطر، باعث می‌شود تا حروف در جای خود بنشينند.

خط زمينه‌ی افقی را می‌توان به پنج خط تقسيم کرد که فاصله‌ی آنها با نقطه ( معيار سنجش اندازه‌ها و تناسب در خط که در خط تحريری به صورت يک دايره‌ی کوچک توخالی مشخص می‌شود. نقطه در خط همان نقشی را دارد که پيمانه در آشپزی !)

دقت کنيد که فاصله‌‌ی خطوط افقی يکنواخت و مساوی با يک نقطه است و فقط فاصله‌ی خط چهارم از خط اصلی معادل دو نقطه می‌باشد.


حروف ساده مانند ( ب ، ف ، د ، ر ، و ... ) معمولا روی محور اصلی قرار می‌گيرند و اين خط زمينه‌ی اصلی نگارش است.


ابتدا و انتهای همه‌ی حروف، همواره روی يکی از اين خط‌ها قرار دارد که البته ابتدای سرکش
( ک ) و انتهای حرف ( م‌ ) از اين قاعده مستثناست.



۲- خط زمينه عمودی ( ايستاده ) : که خطی فرضی است که بر خط زمينه افقی (محور اصلی ) عمود است و زاويه‌ی نگارش حروف و کلمات نسبت به آن سنجيده می‌شود.



در نظر داشتن اين خط باعث می‌شود تا حروفی مانند ( ا ، ل ، م ، ... ) که حرکت قلم در آنها بيشتر در محور عمودی است، نسبت به اين خط مقايسه شوند و در نتيجه کج و ناموزون نوشته نشوند.



به نمونه‌ی خط زير که خطوط زمينه‌ی آن را برايتان برجسته کرده‌ايم،دقت کنيد و آن را با نوشته‌هايی که در ابتدای اين صفحه آورده‌ايم، مقايسه کنيد. ببينيد که چطور رعايت خط‌های زمينه‌های افقی و عمودی می‌تواند موجب و موجد زيبايی خط شود:

بحث خط زمينه در خوشنويسی، موضوعی مفصل و نسبتا پيچيده است که مجال طرح کامل آن در اينجا نيست. اما همين مقداری که گفته شد، از مباحث اوليه و ابتدايی در خوشنويسی است که رعايت آنها برای زيبا شدن خط ضروری است. پيشنهاد می‌کنم که با نگاه کردن به خطوط خوب و دقت در چگونگی قرارگيری و اصطلاحاً نشستن حروف و کلمات بر خط زمينه، خط خود را در اين زمينه بهتر کنيد.

بارها در برابر اين سوال قرار گرفته‌ام که : « چطور می‌شود خوشنويس شد؟ »
پاسخ به اين سوال چندان آسان نيست. زيرا برای خوشنويس شدن، علاوه بر آموزش قواعد و تمرين فراوان و مستمر، نکته‌هايی هست که کسب آنها جز به رياضت و نظر لطف زيبايی‌آفرين ممکن نيست.

چنانکه استادان خط در سرمشق‌های خود نوشته‌اند :
ای که خواهی که خوشنويس شوی
خلق را مونس و انيس شوی

ترک‌ آرام و خواب بايد کرد
وين به عهد شباب بايد کرد

داند آن‌کس که آشنای دل‌ست
که صفای خط از صفای دل‌ست

با اين همه، خوش خط شدن و نوشتن خط تحريری زيبا و خوانا کار چندان دشواری نيست. و من سعی کرده‌ام در سه بخش ( سه قدم! ) بطور خلاصه و فشرده اصولی را ذکر کنم که رعايت و بکارگيری آن‌ها، خوانايی و زيبايی خط تحريری را به ميزان اعجاب‌آوری بهبود می‌بخشد.



قدم اول : رعايت خط زمينه ( کرسی )